Πατρίδα, Όμορφη και παράξενη : Αυγούστου 2017

Ο Σχινιάς, στην άκρη του όρμου του Μαραθώνα, πλούσιος σε βιοτόπους και σπάνια ζώα και φυτά, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα Πάρκα της χώρας, συνδυάζοντας το περιβάλλον, τα ιστορικά τοπωνύμια και την αναψυχή. Το Πάρκο, που ιδρύθηκε το 2000 είναι το σημαντικότερο παράκτιο οικοσύστημα της Αττικής. Καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση που ονομαζόταν ιστορικά το Μεγάλο Έλος του Μαραθώνα, τους γύρω λόφους, τη χερσόνησο Κυνόσουρα, τη λίμνη Στόμι, το παραθαλάσσιο δάσος κουκουναριάς, την ακτογραμμή και μέρος του όρμου Μαραθώνα. Η έκταση του Πάρκου φτάνει τα 13.000 στρέμματα. Παλιότερα η λίμνη Στόμι στα ανατολικά ήταν μια μόνιμη λίμνη συνολικής έκτασης 180 στρεμμάτων στην οποία κατέληγαν τα νερά της Μακαρίας πηγής και του έλους. Δυστυχώς όμως με την κατασκευή αποστραγγιστικών ταφρών τα νερά διοχετεύτηκαν προς τη θάλασσα και πλέον οι ψάθες και οι καλαμιές έχουν κατακλύσει την περιοχή της λίμνης. Το δάσος με τις κουκουναριές είναι ένα από τα ελάχιστα που διατηρούνται ακόμα σε όλη τη Μεσόγειο. Παρότι μικρός σε έκταση, ο Σχινιάς έχει τεράστια οικολογική αξία καθώς μέσα σε αυτόν συναντά κανείς έναν πλούτο από διαφορετικούς οικότοπους. Τα εκτεταμένα έλη, οι πυκνοί καλαμιώνες, οι μικρές λίμνες και οι λούτσες, το δάσος κουκουναριάς, η αμμώδης ακτογραμή, οι ασβεστολιθικοί λόφοι με τη μεσογειακή βλάστηση, ο αμμώδης βυθός και τα υποθαλάσσια δάση από ποσειδωνίες εναλλάσσονται προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία για εξερεύνηση και περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Το παραθαλάσσιο δάσος με τις κουκουναριές και τα σχίνα, απ’όπου πήρε και την ονομασία της η περιοχή, διακρίνεται από την παρουσία σπάνιων λουλουδιών, όπως το άλλιο Allium chamaemoly, η άγχουσα Anchusa aggregata, η κενταύρια Centaurea spinosa, οι ορχιδέες Spiranthes spiralis, Orchis papilionacea, O. tridentata, Serapias orientalis, S. lingua, S. parviflora, Ophrys oestifera, O. ferrum-equinum, κ.ά. Η χερσόνησος της Κυνόσουρας αποτελεί ένα τυπικό φρυγανικό οικοσύστημα στο οποίο αναπτύσσονται άρκευθοι (Juniperus phoenicea), πουρνάρια, σχίνα και αγριελιές. Στην χερσόνησο φυτρώνουν πολλά ενδιαφέροντα λουλούδια, όπως η σπάνια ενδημική φριτιλάρια Fritillaria obliqua, η Nigella arvensis, η Satureja nervosa, οι ορχιδέες Orchis quadripunctata, Ophrys aesculapii, O. lutea, κ.ά. Τα φυτά που απαντώνται στον υγρότοπο είναι χαρακτηριστικά ελώδη είδη, όπως αρμυρίκια, η Juncetalia maritime, η Αrthrocnemetalia fruticosi, η σαλικόρνια, τα αγριοκάλαμα, αλλά και λουλούδια όπως Ranunculus muricatus, Aster tripolium, Apium nodiflorum, Teucrium scordioides, Tragopogon pratensis και οι σπάνιες ορχιδέες Orchis palustris και O. laxiflora.

Στον Σχινιά έχει καταγραφεί η παρουσία περίπου 200 ειδών πουλιών. Το έλος αποτελεί σημαντικό μεταναστευτικό πέρασμα σπάνιων ειδών, όπως η χαλκόκοτα και ο γερανός. Από τα αρπακτικά έχουν παρατηρηθεί στικταετοί, σταυραετοί, φιδαετοί, ψαραετοί, αετογερακίνες, γερακίνες, καλαμόκιρκοι, βαλτόκιρκοι, λιβαδόκιρκοι, πετρίτες, δεντρογέρακα, βραχοκιρκίνεζα και μαυροκιρκίνεζα. Πολλά είναι τα είδη των ερωδιών και των παρυδάτιων πουλιών. Πορφυροτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, κρυπτοτσικνιάδες ζούνε μέσα στα πυκνά καλάμια. Πάπιες όπως, καπακλήδες, πρασινοκέφαλες, σπάνιες βαλτόπαπιες, σουβλόπαπιες, χουλιαρόπαπιες, κιρκίρια, σαρσέλες, γκισάρια, μαυροκέφαλες, σφυριχτάρια, και πολλά ακόμα παρυδάτια και υδρόβια, όπως βουβόκυκνοι, αλκυόνες, ποταμοσφυριχτές, νανοβουτηχτάρια, λασποσκαλίδρες, νανοσκαλίδρες, σταχτοσκαλίδρες, φαλαρίδες, τουρλίδες, λιμόζες, καλαμοκανάδες, λασπότρυγγες, δασότρυγγες, μαχητές και διάφορα γλαρόνια ζούνε μέσα στο έλος και σταθμεύουν στο κωπηλατοδρόμιο. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με πολλά μικροπούλια, όπως μουστακοποταμίδες, σχοινοποταμίδες, βουρλοποταμίδες, κιστικόλες, διάφορους μυγοχάφτες, στριτσίδες, κεφαλάδες, φυλλοσκόπους και τσιροβάκους.

Πολλά είδη της ερπετοπανίδας ζούνε στην γύρω περιοχή. Μέσα στο έλος και γύρω από αυτό απαντώνται πρασινόφρυνοι, δεντροβάτραχοι, βαλκανοβάτραχοι, γραμμωτές νεροχελώνες, βαλτοχελώνες, κρασπεδοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, κυρτοδάκτυλοι, τυφλίτες, κονάκια, λιακόνια, αβλέφαροι, τρανόσαυρες, σαΐτες, δεντρογαλιές, σπιτόφιδα, σαπίτες και οχιές. Όσον αφορά τα θηλαστικά, στην περιοχή ζούνε αλεπούδες, λαγοί, κουνάβια, σκαντζόχοιροι και διάφορα μικρά τρωκτικά και νυχτερίδες. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ξανά τα τσακάλια, ζώα που ζούσανε στην περιοχή πριν κάποιες δεκαετίες. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή της Μακάριας πηγής ζούνε χέλια αλλά και το πολύ σπάνιο ενδημικό αττικόψαρο (Pelasgus marathonicus).

Ο Σχινιάς είναι ένας σημαντικός βιότοπος που έχει ταλαιπωρηθεί διαχρονικά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η διευθέτηση των νερών προς τη θάλασσα, η κατασκευή ενός δαίδαλου αποστραγγιστικών έργων, η απόδοση εκτάσεων προς καλλιέργεια, η εγκατάσταση βάσης τηλεπικοινωνιών, η δημιουργία κωπηλατοδρομείου στη μέση του έλους, τα αυθαίρετα κτίσματα, η ρήψη μπάζων, η βόσκηση και το παράνομο κυνήγι έχουν αλλοίωσει την πάρθενα εικόνα της περιοχής. Παρόλα αυτά είναι ένας τόπος που παραμένει πλούσιος σε άγρια ζωή προσελκύοντας κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες.

Περισσότερες πληροφορίες: http://www.npschiniasmarathon.gr/index.php/gr/

Πως θα πάτε

Η περιοχή βρίσκεται 45 περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αθήνας. Η πιο όμορφη διαδρομή, αν και λίγο μεγαλύτερη, είναι αυτή που διασχίζει το Πεντελικό όρος, από την Πεντέλη και βγαίνει στη Νέα Μάκρη. Από εκεί θα κατευθυνθείτε αριστερά στη Λεωφόρο Μαραθώνος ακολουθώντας τις ταμπέλες προς Σχινιά.